Oostblok spionnen.
Dat onze vrijheid niet vanzelfsprekend is weet iedereen en vergeet iedereen.
Net zo goed als we te weinig beseffen hoe kwetsbaar onze vrijheid is en hoe beperkt we eigenlijk nog in vrijheid leven. Tuurlijk, we mogen zeggen wat we willen, ontketenen beschamende acties om onze standpunten op te dringen en handjes vol mensen zaaien onrust. Ook dat is vrijheid.
Je zou hieruit op kunnen maken dat we in opperste vrijheid leven maar de realiteit is echt anders. Ons leven is digitaal geworden en dat digitale leven is verre van vrij. Alles wat we digitaal doen wordt ergens vast gelegd en opgeslagen. Van slimme apparaten in huis, tot je koopgedrag op internet en steeds meer inventieve cybercriminelen vinden dubieuze manieren om binnen te dringen in jou wereld.
Misschien voelen we ons vrij omdat we denken dat het zo’n vaart niet zal lopen of omdat we toch niets te verbergen hebben. Totdat ook jij in een misschien wel ongemakkelijk filmpje op het internet verschijnt en de camera die er hangt om je te beveiligen gehacked blijkt te zijn.
In het Oostblok is het decennia lang heel normaal geweest om alles en iedereen te monitoren, te volgen en af te luisteren. Oost-Duitsland was een politiestaat en de geheime veiligheidsdienst, de Stasi, volgde alles en iedereen.
In die tijd wist je nooit zeker of je beste vriend echt je beste vriend was, want had jij andere ideeën dan de overheid vond dat je moest hebben dan duurde het niet lang of je werd een Stasi-doelwit. Stasi spionnen nestelden zich langzaam maar zeker in jou leven, wonnen je vertrouwen en lieten je oppakken als jij anders was of anders dacht.
In het voormalige Stasi hoofdkwartier ‘In der Runde Ecke’ in Leipzig vind je een bijzondere tentoonstelling over deze bizarre periode.
Beklemmend om de verhalen te lezen. Verhalen over dubbellevens, spionage en gevangenschap.
Volop ingrediënten voor een spannende film, maar wat je hier vindt was nog niet zo lang geleden realiteit en geen fictie.
Het museum is klein, maar laat op indringende wijze zien hoe creatief men te werk ging.
Oude brieven vertellen over de tijd van toen en de raarste hulpmiddelen, van wassen neuzen, tot haarstukjes, van geprepareerde telefoons tot ingenieuze fotocamera’s en koffertjes die toch geen koffertjes waren zijn achtergebleven en vertellen hun eigen dubieuze verhaal.
Bespieden en afluisteren, daar was men goed in.
Wat opvalt is de efficiëntie. Dezelfde efficiëntie die je ook terug vindt in bijvoorbeeld Auswitch. Blijkbaar worden mensen heel ingenieus en creatief als ze denken dat het om staatsveiligheid of macht gaat. Bizar en bijzonder.
In het voormalige Stasi gebouw is nog steeds een afdeling actief waar voormalige Oost Duitsers na kunnen gaan of ook zij in die periode een doelwit waren en hun eventuele dossiers kunnen opvragen.
In deze tijd is het heel gewoon dat elke stap die we zetten wordt gemonitord door bijvoorbeeld Google of Facebook. Dat we allang niet meer vrij zijn merken we niet eens.
Blijkbaar zullen we ons, zolang we onze leefwijze mogen ventileren, ons kunnen gedragen zoals we willen, vrij de grens over mogen en kunnen kopen waar we behoefte aan hebben, vrij blijven voelen.
Maar het wordt meer en meer een schijnvrijheid. Er is geen Stasi meer die met ons mee kijkt, ook geen andere geheime dienst. Wat ons nu monitort is eigenlijk veel enger. Het is onzichtbaar en ongrijpbaar en het kan net als in voormalig Oost Duitsland alles en iedereen zijn.
Een bezoek aan het museum is gratis. Openingstijden en overige informatie vind je op de website van het museum. http://www.runde-ecke-leipzig.de