Nooit meer weer, Kamp Vught

Vandaag heb ik met mijn moeder kamp Vught bezocht. Voor mij als kind van ver na de oorlog en voor haar als kind uit de oorlog beiden een bijzonder intense ervaring. Natuurlijk weet ik van de onderduikers die mijn opa en oma in de bakkerij verstopten, ik ken de vele verhalen, de beelden van tv. Ik heb ontelbare musea over de tweede wereldoorlog bezocht en me vaak verdiept in de verschrikkingen van oorlog voeren maar doordat ik het zelf niet heb meegemaakt kan ik me (gelukkig) geen voorstelling maken van de angst en van het leven uit die tijd.
Voor mijn moeder is het anders, de oorlog komt ineens dichtbij.

Het kamp zoals het nu te bezichtigen is is niet meer origineel en maar een fractie van dat wat ooit was, maar het geeft een indrukwekkend helder beeld over het leven, de angst, het lijden en de dood waarmee de mensen daar dagelijks werden geconfronteerd. De wachttorens en het vele prikkeldraad geven een beklemmend gevoel.
We zijn stil, de bijna serene stilte wordt alleen verstoord door onze voetstappen en het klappen van de spiegel van mijn camera. Dan vraagt mijn moeder zich hardop af hoe de mensen die dit kamp moesten runnen met zichzelf konden leven. Is het doden om zelf te overleven of is het doden omdat je echt gelooft dat de mensen die hier gevangen zaten geen recht hadden op leven? En hoe kun je met jezelf verder wanneer je moedwillens zoveel levens hebt beëindigd en ontelbare mensen, zelfs kinderen, bewust hebt gemarteld en laten lijden?
Waar zou ik zelf toe in staat zijn wanneer angst, haat en misschien ook macht zo intens met elkaar verstrengeld raken? Zoveel vragen, zoveel emoties en zo niet kunnen begrijpen.

Een indrukwekkend dieptepunt in de geschiedenis van het kamp is voor mij het bunkerdrama. Wanneer op de avond van 15 januari 1944 de vrouwen uit barak 23b in opstand komen grijpt kampcommandant Grünewald op drastische wijze in en jaagt  maar liefst 74 vrouwen cel 115 in. In deze cel van 9m2 hebben de vrouwen 14 uur opgesloten gezeten. Op elkaar geperst en met nauwelijks zuurstof gingen ze de nacht in. Onmenselijk en niet te bevatten. Tien vrouwen hebben het niet overleefd en velen werden gek van angst.
Stil staan we in de deuropening van de gerecontsrueerde cel en concluderen dat op 1 stoeptegel van 30×30 1 vrouw kon staan. Op deze manier visualiseren laat ons een keer extra slikken en we vragen ons af hoe je als mens niet alleen zoiets verzonnen krijgt maar ook nog eens kan uitvoeren.

Het crematorium, de opslagruimte voor lijken, de wasplaats, de barak met één klein kacheltje en de slaapvertrekken. Gedeeltelijk authentiek en gedeeltelijk opnieuw opgebouwd. Indrukwekkend, beklemmend en goed voor je bewustwording. In vrijheid mogen leven en alles kunnen zeggen wat je denkt is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt. Het kamp is een monument wat absoluut  bewaard moet blijven. Zodat eenieder die daar behoefte aan heeft stil kan staan bij dat wat nooit meer mag gebeuren.

Ga voor meer informatie over Nationaal Moment Kamp Vught naar de website http://www.nmkampvught.nl